Epilogue

I am now three weeks back at home – how do I look back to my pilgrimage?

Last week, I attended the burial service for André Lybaert. André, who also lived in Oostakker, walked from Flanders to Compostela in the 1980’s, at a time there were no signposted pilgrim routes, no guides, no mobile telephones and very little pilgrim infrastructure. After the death of his wife, André walked between 2000 and 2010 every year on the pilgrim routes – in total he has walked more than 12,000 kilometers. I met André two years ago at a meeting of the Flemish Santiago Society. Last year, a few weeks before I started my pilgrimage, I spent a pleasant afternoon with him. He told endlessly about his trips and remembered masses of practical details. But if his family after a trip asked: “How is it, walking the camino?”, he used to reply “I cannot describe it, you have to experience it for yourself.”

Epiloog

Ik ben nu drie weken thuis – hoe kijk ik nu terug op mijn pelgrimstocht?

Vorige week is André Lybaert begraven. André, die ook in Oostakker woonde, ging een eerste maal te voet vanuit Vlaanderen naar Compostela in de tachtiger jaren, in een tijd zonder aangeduide pelgrimswegen, zonder gidsen, zonder GSM en met veel minder infrastructuur onderweg. Na het overlijden van zijn echtgenote was André tussen 2000 en 2010 ieder jaar op de pelgrimswegen te vinden – in het totaal heeft hij meer dan 12000 km gewandeld. Ik leerde André twee jaar geleden kennen op een bijeenkomst van het Vlaamse Compostela genootschap. Vorig jaar, enkele weken voor ik vertrok, bracht ik een aangename namiddag bij hem door. Hij verteld honderduit over zijn tochten en herinnerde zich nog massa’s praktische details. Maar als zijn familie na een tocht vroeg: “Hoe is dat nu, de camino wandelen?” was zijn antwoord “Dat kan je niet beschrijven, dan moet je zelf meemaken”.

Going home

Because of the train disaster, all festivities on the occasion of the feast of St. Jacob were canceled. My days in Santiago were therefore days of waiting and of saying goodbye. If you have followed the same routine every day during two months, sleeping late or going to bed late not evident, so there was no adaptation to the normal Spanish daily rhythm. It were two days wandering around the city, going to the pilgrim Mass in the cathedral, running into some fellow pilgrims and chatting a bit, taking a lot of time for eating and drinking. Days also to say farewell: to Theo who returned with his family by car, to Jacques and Marie-Paul who hiked further to Finisterra. Days to say goodbye to the camino and to the camino mentality. Days of get used again to the noise and the bustle of the city and to the many people around me.

Naar huis

Vanwege de treinramp waren op 25 juli alle feestelijkheden ter gelegenheid van het feest van Sint-Jacob afgelast. Mijn dagen in Santiago waren dan ook dagen van afwachten en afscheid nemen. Als je twee maanden praktisch elke dag dezelfde routine gevolgd hebt is uitslapen of later gaan slapen niet zo eenvoudig, dus me aanpassen aan het gewone Spaanse dagritme was er niet bij. Twee dagen rondwandelen in de stad, naar de pelgrimsmis gaan in de kathedraal, enkele mede-pelgrims tegenkomen en even praten, veel tijd nemen om te eten of iets te drinken. Dagen ook van afscheid nemen: van Theo die met zijn familie met de auto terugging, en van Jacques en Marie-Paul die verder wandelden naar Finisterra. Afscheid nemen ook van de camino en van de geestesgesteldheid die ermee gepaard gaat. Dagen van het opnieuw wennen aan het lawaai en de drukte van de stad en aan de vele mensen rondom mij.